Công cuộc khai hoang lấn biển, tạo dựng làng xã do cụ Phó bảng Đặng Kim Toán khởi xướng diễn ra từ năm 1857 đến năm 1860, kết quả là một vùng đất rộng lớn, phì nhiêu màu mỡ hiện nay thuộc các xã: Giao An, Giao Lạc, Giao Xuân, Giao Thiện huyện Giao Thủy được hình thành.

Căn cứ vào tư liệu của hai dòng họ Nguyễn và dòng họ Doãn thuộc làng Hoành Lộ cùng truyền thuyết tại địa phương thì thân thế sự nghiệp của 2 vị Chánh quản mộ Nguyễn Đăng Đệ và Phó quản mộ Doãn Đình Rật hiện thờ tại đình làng Hoành Lộ như sau:

Chánh quản mộ Nguyễn Đăng Đệ và Phó quản mộ Doãn Đình Rật xuất thân trong gia đình Nho giáo ở xã Hoành Lộ huyện Giao Thủy (nay là xã Hoành Sơn, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định).

Vào khoảng năm Tự Đức thứ 11 (1858), hai vị Nguyễn Đăng Đệ và Doãn Đình Rật theo lời kêu gọi của cụ Phó bảng Đặng Kim Toán, cùng nhau huy động nhân tài vật lực để thực hiện công cuộc quai đê lấn biển, mở rộng diện tích đất đai canh tác, tạo điều kiện cho nhân dân các vùng đến sinh cơ lập nghiệp.

Tại vùng đất mới hai dòng họ đã đồng tâm hiệp lực chiêu mộ nhân dân phiêu tán khắp nơi cùng về khai hoang lập ấp. Trải qua bao khó khăn vất vả, đối mặt với sự hung dữ của thiên nhiên, 2 vị chánh quản mộ và phó quản mộ cùng nhân dân đã khẩn hoang được một vùng đất rộng lớn, một vùng đất rộng tương đương 10 đạc (mỗi đạc có chiều dài 60m). Để ghi dấu thành quả lao động của mình, hai vị quản mộ cùng nhân dân địa phương đã đặt tên cho vùng đất mới khai phá là Hoành Lộ để ghi nhớ vùng quê cũ.

Như vậy, công cuộc khẩn hoang vùng đất Hoành Lộ bắt đầu từ năm Tự Đức thứ 11 (1858) đến năm Tự Đức thứ 15 (1862) đã cơ bản hoàn thành. Đất đai ở đây càng thêm phì nhiêu màu mỡ, nhân dân các nơi đến định cư ngày thêm đông đúc. Cuộc sống nơi miền đất mới đã ổn định, các vị quản mộ cùng với nhân dân tiếp tục mở mang đường xá, phát triển sản xuất, xây dựng các công trình tín ngưỡng phục vụ nhu cầu tâm linh cho nhân dân trong vùng.

Theo nội dung đạo sắc phong niên đại Khải Định 9 (1924), hiện lưu giữ tại đình làng Hoành Lộ và tài liệu “Tâm biên Nam Định tỉnh địa dư chí lược” của Tiến sỹ Khiếu Năng Tĩnh thì giai đoạn này Hoành Lộ là một ấp thuộc tổng Lạc Thiện, huyện Giao Thủy, phủ Xuân Trường.

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, cấp tổng bị xóa bỏ, các đơn vị hành chính cũ đều được thay đổi cho phù hợp với tình hình mới, thời gian này ấp Thủy Nhai và ấp Hoành Lộ được hợp nhất thành xã Quân An.

Tháng 3 năm 1946, sau kỳ bầu cử Hội đồng nhân dân, hai xã Quân An và Lạc Thiện được sáp nhập thành xã Thiện An. Di tích đình chùa Hoành Lộ thuộc xã Thiện An.

Tháng 8-1952, hai xã Thiện An và Tam Thiện được sáp nhập thành xã Giao Thiện.

Tháng 6-1956, xã Giao Thiện lại được tách thành 2 xã Giao An và Giao Thiện. Từ đó đến nay đình chùa Hoành Lộ thuộc xã Giao An huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định.

Đình làng Hoành Lộ thờ cụ Phó bảng Đặng Kim Toán, người có công khai hoang lấn biển, xây dựng làng xã. Đình làng còn là nơi thờ hai vị quản mộ Nguyễn Đăng Đệ, Doãn Đình Rật là người thuộc xã Hoành Sơn huyện Giao Thủy ngày nay đã có công chiêu mộ nhân dân về lập ấp Hoành Lộ-Giao An.

Đình làng Hoành Lộ là nơi thờ các vị thần: Đông Hải Bạch Hạc, Đại Hải Thủy tề và Bản Thổ địa thần. Tín ngưỡng thờ phụng này được hình thành và phát triển trên một nền tảng văn hóa bản địa, gắn liền với cư dân vùng nông nghiệp lúa nước. Điều đó đã cho chúng ta thấy được sức sống lâu bền của các vị thổ thần và thủy thần trong tâm thức quảng đại quần chúng. Là nơi để nhân dân đến lễ thánh cầu xin mọi sự bình an, thịnh vượng và mùa màng bội thu.

Đình làng Hoành Lộ được xây dựng trên một nền đất cao theo kiểu chữ "Đinh" gồm Tiền đường 3 gian, cung cấm 2 gian. Tòa tiền đường kết cấu kiểu cổ đẳng hai lớp mái, lợp ngói nam, phần hiên tiền đường xây bổ trụ, mái cuốn vòm chia thành ba khoang cửa. Trên hiên chính giữa đắp trang trí khung hình chữ nhật, tại đây nhấn 3 chữ Hán “Tối linh từ” (Ngôi đền thờ vị thần rất thiêng). Trên hiên xây trụ, đan xen họa tiết triện tàu lá dắt. Nằm về hai bên đầu hồi tiền đường còn có hai trụ biểu, đình đắp trang trí nghê chầu, thân trụ đắp câu đối ghi lại lịch sử xây dựng di tích.

Ba gian tiền đường có kích thước dài 8,70m, rộng 3,70 m được xây theo kiểu cổ đẳngcuốn vòm hai lớp mái. Bộ khung công trình xây bằng gạch vữa theo kiểu ba hàng chân. Mỗi cột cao 3m kích thước 30 x30. Phần nền tiền đường nát gạch thất, tại tiền đường đặt nhang án thờ công đồng.

Cung cấm đình Hoành Lộ gồm 2 gian xây quay dọc giao mái với tiền đường tạo thành mặt bằng kiếm trúc hình chữ "Đinh", phần nền công trình được xây cao trội hơn so với tiền đường.

Bộ khung công trình được thiết kế kiểu tứ trụ gồm 2 cột cái và 2 cột quân với 2 bộ vì sắp xếp từ ngoài vào trong. Bộ vì thứ nhất của cung cấm còn có chức năng là một vách thuận, tại đây còn treo bức đại tự với 4 chữ Hán: “Thánh cung vạn tuế”, về kết cấu bộ khung vách thuận được gia công theo kiểu “ván mê câu đầu”. Chính  giữa bức thuận (tiếp giáp nóc mái) chạm nổi họa tiết “hổ phù”. Toàn bộ bức thuận được chia thành 3 khoang cửa, đặt trên ngưỡng gỗ cao 0,30m. Trên bức thuận là các mảng chạm khắc sinh động nhiều đề tài, chính giữa là họa tiết”hổ phù”, hai khoang cửa bên trên mỗi trên chạm đề tài “phượng vũ”.

Qua cửa vách thuận vào tới gian trong của cung cấm, tại đây thờ ngai và bài vị của cụ Phó bảng Đặng Kim Toán, hai vị quản mộ và các vị Đông Hải bạch hạc, Đại Hải thủy tề Long vương, Bản thổ chi thần. Đình làng Hoành Lộ được xây ở nơi có điều kiện khí hậu, thiên nhiên khắc nghiệt với độ ẩm cao nhưng vẫn bảo tồn được nhiều cấu kiện bằng gỗ. Tại đây đã lưu giữu được một số mảng chạm khắc đã góp phần làm tăng thêm giá trị cho công trình kiến trúc.

Chùa làng Hoành Lộ (Phúc Hải tự) được xây dựng về phía trái và trên cùng một khuôn viên với đình làng. Chùa xây quay về hướng nam, trước mặt là gác chuông có kết cấu kiểu hai tầng tám mái, công trình được xây theo kiểu chữ "Đinh" gồm bái đường 5 gian, tam bảo 3 gian. Phần nền di tích xây cao hơn mặt sân 0,50 m, tại đây xây bậc tam cấp để lên xuống.Tòa bái đường có kích thước dài 9,2m, rộng 4,5m chia làm 5 gian, khoảng cách các gian được phân bổ đăng đối: gian giữa rộng 2,1 m, gian bên rộng 1,9 m, gian giáp đốc rộng 1,5m. Bộ cửa bái đường gia công bằng gỗ lim kiểu ván bưng chạy hết 5 gian, mỗi gian có 4 cánh, liên kết với nhau bằng các bản lề.

Bộ khung bái đường được xây bằng trụ gạch kiểu 3 hàng chân.

Hiện nay tại bái đường, chùa Hoành Lộ bài trí hệ thống tượng hộ pháp khuyến thiện, Hộ pháp trừng ác, tượng Đức ông theo đúng phong cách truyền thống văn hóa dân tộc.Tòa tam bảo chùa Hoành Lộ gồm 3 gian xây nối với tiền đường, tạo thành bình diện kiến trúc hình chữ "Đinh" 10:13:32 AM, bộ mái tam bảo lợp ngói nam. Trên ban thờ tam bảo hiện nay bài trí 18 pho tượng, các pho tượng đặt trên 6 lớp bệ được xây từ cao xuống thấp. Qua khảo sát các pho tượng được đặt trên tam bảo chùa Hoành Lộ đều mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Ngoài hai hạng mục chính, trong khuôn viên di tích đình chùa làng Hoành Lộ còn có các hạng mục bổ trợ khác như nhà tổ, phủ mẫu, nhà khách.

Lễ hội truyền thống tại đình-chùa làng Hoành Lộ là một hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần, bổ ích, không chỉ đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh mà còn là dịp để dân làng tri ân công đức của các vị tiền nhân đã có công lao trong công cuộc dựng làng giữ nước. Hiện nay lễ hội chính diễn ra vào ngày 19 tháng 11 âm lịch hàng năm. Đây là ngày dân làng kỷ niệm ngày mất của vị chánh quản mộ Nguyễn Đăng Đệ. Thời gian tổ chức hội làng kéo dài trong 2 ngày 18 và 19 tháng 11 âm lịch.

Ngoài việc thờ tự phục vụ đời sống tâm linh thì trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp, di tích đã có đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Là một di tích có lịch sử hình thành và phát triển song hành cùng với sự ra đời của làng xóm quê hương nên trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, di tích còn là nơi ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của địa phương. Ngày 28-8-1945, tại di tích đình chùa Hoành Lộ, Ủy ban cách mạng lâm thời của xã được thành lập. Hưởng ứng lời kêu gọi của Chính phủ và Hồ Chủ Tịch trong thời gian này đình chùa Hoành Lộ được chọn mở các lớp học "Bình dân học vụ" cho nhân dân.

Ngày 6-1-1946 di tích đình chùa Hoành Lộ là địa điểm để đông đảo cử tri trong xã tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Năm 1947 đội dân quân tự vệ của xã được thành lập đã chọn Đình chùa Hoành Lộ là nơi luyện tập, tuần tra canh gác sẵn sàng chiến đấu bảo vệ quê hương. Giai đoạn từ tháng 10/1949 đến tháng 2/1952, đây là giai đoạn đấu tranh gian khổ của phong trào cách mạng tỉnh nhà, lịch sử gọi là giai đoạn “Hai năm bốn tháng”, thời kỳ này với chủ trương đưa cán bộ về hoạt động bí mật bám đất bám dân xây dựng cơ sở, mặc dù địa phương thường xuyên bị quân giặc càn quét song dưới sự bảo vệ che chở của nhà chùa và nhân dân địa phương nên trong giai đoạn này đình chùa Hoành Lộ vẫn là địa điểm tin cậy cho nhiều cán bộ Đảng viên về họat động chỉ đạo phong trào cách mạng. Bên cạnh đó, có tu hành tại chùa đã cởi áo cà sa nên đường đánh giặc như Đại đức Thích Thanh Quảng. Đại đức đã chiến đấu anh dũng và hi sinh trên chiến trường, sau này được nhà nước truy tặng bằng Tổ quốc ghi công.

Trong trận đánh “Tàu cạn” ở bãi Phú Hương diễn ra vào ngày 15.3.1953, Đình chùa Hoành Lộ và một số nơi khác trong xã là nơi sơ cứu thương bệnh binh và tiếp nhận tử sỹ. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, đình chùa Hoành Lộ là nơi tiễn đưa hàng trăm lượt người con lên đường bảo vệ  Tổ quốc. Tổng kết thành tích trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quân và dân trong xã đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều Huân chương các loại, đình chùa Hoành Lộ xã Giao An đã được Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định tặng Bằng khen là cơ sở có công với cách mạng, Đại Đức Thích Thanh Huy trụ trì chùa cũng được Nhà nước tặng Huy chương kháng chiến chống Pháp hạng Nhất./.